سوالات درس 12مطالعات نهم
1 – شکست های نظامی و سیاسی دوره قاجار علاوه بر نتایج زیانبار چه نتایج دیگری داشت؟
ایرانیان را متوجه پیشرفت های علمی و صنعتی کشورهای اروپایی کرد. سیاستمداران، اندیشمندان و عالمان دینی برای جبران عقب ماندگی ایران به چاره جویی پرداختند و برای حفظ استقلال و پیشرفت کشور خود کارهایی انجام دادند.
2 – عباس میرزا (ولیعهد فتحعلی شاه) متوجه کدام ویژگی های برتر سپاه روسیه در جنگ دو کشور شد؟
متوجه پیشرفت های علمی، صنعتی و نظامی روسیه و ومتوجه مجهز بودن ارتش روسیه به سلاح های جدید که آموزش دیده بودند و به اهمیت صنایع نظامی پی برد. با وجود تعداد زیاد سپاهیان ایران و دلاوری و فداکاری آنها، روس ها به دلیل برخورداری از دانش و تجهیزات پیشرفتهٔ نظامی پیروز شدند. عباس میرزا سرانجام به این نتیجه رسید که باید تغییراتی در کشور ایجاد کند.
3 – عباس میرزا برای پیشرفت ایران چه اقداماتی انجام داد؟
افرادی را برای فراگیری علوم و فنون جدید و آشنایی ایرانیان با دستاوردهای تمدن اروپا از جمله رشته های فنی، نظامی و پزشکی به انگلستان و اروپا فرستاد آنها کنجکاو بودند که بدانند دلیل پیشرفت های علمی و صنعتی کشورهای اروپایی چه بوده است. دستورترجمه کتاب های تاریخ آن کشورها برای آگاهی از اوضاع کشورهای اروپایی را د اد
در آن دوره تازه صنعت چاپ به ایران راه یافته بود. عباس میرزا قبل از پادشاهی از دنیا رفت و فتحعلی شاه به دلیل علاقه مندی به او، پسرش، محمدمیرزا، را به ولیعهدی برگزید
4 – میرزا تقی خان امیرکبیر صدراعظم کدام پادشاه قاجار بوده و در این زمان چه مشکلاتی در کشور وجود داشت؟
ناصرالدین شاه در ابتدای سلطنتش، امیرکبیر را به صدراعظمی منصوب کرد و در ادارهٔ کشور به او اختیار کامل داد. در آن زمان، حکومت قاجار با مشکلات بزرگی از قبیل شورش در ایالت ها، دخالت های خارجی، بی نظمی و اختلال امور کشوری و لشکری و خالی بودن خزانه رو به رو بود.
میرزاتقیخانامیرکبیرکارهای جدّی و مؤثری برای نوسازی و اصلاح امور ایران انجام داد
5 – برخی از اقدامات امیرکبیر را نام ببرید
– برقرارکردن امنیت و آرامش
– اقدامات اصلاحی گسترده برای نوسازی و کارآمدی تشکیلات حکومتی
– مبارزه با مفاسد اداری و اقتصادی
– توجه ویژه ای به حفظ استقلال کشور در سیاست خارجی و قطع نفوذ و دخالتهای روسیه و انگلستان در ایران
– یکی از مهم ترین اقدامات امیرکبیر، تأسیس مدرسهٔ دارالفنون بود.
6 – هدف امیرکبیر ازتأسیس مدرسه دارالفنون چه بود و معلمان آن را از چه کشورهایی انتخاب کرد؟
علت تأسیس دارالفنون آموختن علوم و فنون جدید توسط تعداد بیشتری از ایرانیان در داخل کشور بود زیرا فرستادن دانشجو به اروپا را کافی نمی دانست، معلمانی از کشورهایی جز روسیه و انگلیس )مثلاً از اتریش( برای تدریس در مدرسهٔ دارالفنون استخدام شوند مدرسهٔ دارالفنون مدتی پس از برکناری امیرکبیر و چند روز پیش از قتل او شروع به کار کرد.
7 – اقدامات امیرکبیر چه زمانی به فراموشی سپرده شد
پس از قتل او بر اثر توطئهٔ درباریان ناصرالدین شاه
8 – در نتیجه آشنایی ایران با تمدن اروپایی از چه زمانی مدارس به سبک اروپایی تاسیس شد
از اواخر حکومت ناصرالدین شاه به تدریج، افرادی از جمله میرزا حسن رُشدیه که در بیروت و استانبول با این نوع آموزشگاه ها و شیوهٔ فعّالیت آنها آشنا شده بود مدرسه هایی به سبک اروپایی در ایران تأسیس کردند. او در زادگاهش تبریز و شهرهای مشهد، تهران و قم چندین مدرسهٔ جدید تأسیس کرد. پس از آن بر تعداد این مدرسه ها در ایران افزوده شد.
9 – علت رقابت ها ی روسیه و انگلستان در ایران چه بود و این رقابت ها چه آسیبی به ایران وارد کرد؟
برای توسعهٔ نفوذ اقتصادی خود در کشور ما به رقابت پرداختند.اوج این رقابت ها در دورهٔ ناصرالدین شاه بود و صنعت و بازرگانی کشور ما با واگذاری امتیازهایی آسیب های فراوانی دید. شرکت های بازرگانی خارجی در بیشتر شهرهای ایران شعبه هایی تأسیس کردند و به خرید و فروش مشغول شدند. این شرکت ها معمولاً کالاهای اروپایی را بدون پرداخت حقوق گمرکی و یا با حقوق گمرکی بسیار ناچیزی وارد کشور می کردند. به همین دلیل، تولیدات داخلی قادر به رقابت با آنها نبودند. تولیدکنندگان و بازرگانان ایرانی چون نمی توانستند با این شرکتها رقابت کنند، روز به روز ضعیفتر شدند و شروع به ورشکستگی کردند.
10 – برخی از امتیازات واگذار شده به انگلیسی ها و روس ها در زمان قاجاریه را ذکر کنید
امتیازهای واگذار شده به انگلیسیها
1 احداث تلگراف
2 رویتر: بهره برداری از جنگل ها و منابع و معادن ایران به جز طلا و نقره
3 کشتی رانی در کارون
4 بخت آزمایی (لاتاری)
5 تأسیس بانک شاهنشاهی
6 خرید و فروش انحصاری توتون و تنباکو
7 دارسی: استخراج معادن نفت
امتیازهای واگذار شده به رو سها
1 شیلات شمال
2 بانک استقراضی روس
3 تشکیل نیروی قزاق،
4 احداث راه شوسهٔ بین انزلی و قزوین
5 قرارداد گمرکی
11 – واگذاری امتیازهای اقتصادی به بیگانگان چه نتایجی داشت و چه کسانی به مخالفت با این امتیاز ات پرداختند؟
موجب تسلط هرچه بیشتر بیگانگان بر منابع ثروت و بازار کشورشان می شد مردم به همراه روحانیون که از گروه های مورد احترام و اعتماد جامعهٔ ایران در عصر قاجار بودند، رهبری اعتراض های مردمی را به عهده داشتند.
12 – نخستین و گسترده ترین جنبش اجتماعی مردم (نهضت تنباکو )چرا اتفاق افتاد و چه نتیجه ای داشت؟
در دورهٔ ناصرالدی نشاه، یک نفر انگلیسی به نام تالبو ت با پرداخت رشوه به درباریان، امتیاز انحصاری خرید و فروش توتون و تنباکوی ایران را به مدت پنجاه سال به دست آورد. در آن زمان، توتون و تنباکو از عمد ه ترین محصولات کشاورزی ایران بود. براساس این امتیاز، ایرانیان نمی توانستند محصول توتون و تنباکوی خود را به کسی غیر از تالبوت بفروشند. در مقابل، تالبوتنیزتعهدکردهبود که هر سال 15000 لیرهٔ انگلیس به همراه یک چهارم سود سالانهٔ خود را به حکومت ایران پرداخت کند.. ناصرالدین شاه به خواستهٔ مخالفان اعتنایی نکرد و آیت اللّٰه میرزا حسن شیرازی، مرجع تقلید شیعیان در سامرا، در حمایت از نهضت، استفاده از توتون و تنباکو را حرام اعلام کرد. ناصرالدی نشاه مجبور به لغو امتیاز و پرداخت غرامت و خسارت به تالبوت شد. نهضت تنباکو نخستین حرکت جدّی مردم ایران برای رهایی از نفوذ و سلطهٔ خارجی و ایستادگی در برابر ستم داخلی بود. پیروزی این نهضت، حس اعتماد به نفس و روحیهٔ مقاومت و مبارزه را در مردم تقویت کرد.
