نمونه سوالات درس چهارم فلسفه یازدهم انسانی که شامل سوال های مهم امتحانی است را در سایت کمک درسی مشاهده می کنید.
سوالات درس 4 فلسفه یازدهم
محور اصلی درس 4 فلسفه یازدهم بررسی آغاز اندیشه های فیلسوفانه و تفکرات فلسفی است. درس چهارم آغاز تاریخی فلسفه به شما یاد می دهد که تعیین زمان آغاز برای دانش فلسفه امکان‌پذیر نمی‌باشد.
همچنین تعیین سرزمین برای پیدایش فلسفه نیز ممکن نیست. این موضوع به این دلیل است که هرجا تمدنی شکل گرفته افرادی هم بودند که درباره اساسی‌ترین مسئله‌های هستی و زندگی بشر فکر کرده و صحبت کنند.
سوالات مهم فلسفه یازدهم درس چهارم
1- چرا مهد تفکر فلسفی، یونان باستان است؟
جواب: نخستین مجموعه ها یا قطعه هایی که به زبان فلسفی نگاشته شده یا جنبۀ فلسفی در آنها غلبه داشته، از یونان باستان به یادگار مانده است. به همین جهت از سرزمین یونان به عنوان مهد تفکر فلسفی یاد می کنند. در آنجا بود که دانش فلسفه شکل گرفت و تفسیر جهان با روش عقلانی رایج شد.
2- دو اندیشه مهم هراکلیتوس فلسفه یازدهم
جواب : اندیشه اول هراکلیتوس ایده‌ای بسیار مهم و پرمغز در تاریخ فلسفه است. هراکلیتوس ظاهر اشیا را کثیر و باطن آنها را واحد می‌دانست. عمق و نفوذ این اندیشه به اندازه‌ای است که هگل که در تاریخ فلسفه نقطه عطف محسوب می‌شود این اندیشه هراکلیتوس را جزء مبانی فکری خود قرار داده است. در حکمت اسلامی نیز صدرالمتألهین با توجه به اصالت وجود و تشکیک وجود معتقد بود موجودات عالم از جهتی واحد و از جهتی کثیرند.
دومین اندیشه هراکلیتوس نیز در عالم طبیعت صادق است زیرا یکی از ویژگی‌های جهان طبیعت مرکب از قوه و فعل بودن است همین ویژگی باعث می‌شود که جهان دائم در حرکت و تغییر باشد. پس واقع بینانه و درست به نظر می‌آید.
3- تالس عنصر بنیادی و اولیۀ اشیاء را چه می دانست و چه دلایلی برای آن مطرح می کرد؟
جواب: تالس که مانند دیگر اندیشمندان آن دوره به دنبال یافتن مبدأ تغییرات و دگرگونی ها بود، عقیده داشت که آب اولین عنصر و پایه و اساس سایر چیزهاست و همه چیز، در نهایت، از آب ساخته شده است؛ زیرا او می دید که آب در درجات بالا بخار می شود و در درجات بسیار پایین منجمد و سخت می گردد و وقتی به صورت باران می آید، گیاهان از زمین می رویند. پس اینها هم حتما شکل دیگری از آب اند.
4- اندیشۀ « تغییر و تحول دائمی جهان» هراکلیتوس را توضیح دهید؟
[,hf: دومین اندیشۀ مشهور هراکلیتوس تغییر و تحول دائمی جهان است. او می گفت « همه چیز در سیلان و حرکت است.» هیچ چیز ثابتی درا ین جهان وجود ندارد. دگرگونی، قانون زندگی و قانون کائنات است، بر همه چیز فرمان می راند و نمی توان از آن گریخت. باید قبول کنیم که « نمی توان در یک رودخانه دو بار شنا کرد.»
سوالات متن فلسفه یازدهم درس چهارم
۱ .جمله «دریک رودخانه دوبار نمیتوان شنا کرد » از کیست؟ و در چه سالی می زیست؟ منظور وی از این پیام چیست؟
پاسخ: متعلق به یکی از فیلسوفان قدیم به نام هراکلیتس است که درحدود ۵۰۰ سدال پیش ازمیلاد مسیح یعنی ۲۵۰۰ سال قبل زندگی می کرده است. او معتقد بود هیچ چیزثابتی در این جهان وجود ندارد. دگرگونی، قانون زندگی و قانون کائنات است، بر همه چیز فرمان میراند و نمیتوان از آنگریخت
۲ .از چه طریقی می توان ریشه بسیاری از اندیشه هایی که اکنون در بین ما رایج است را بشناسیم و به سابقه تاریخی آنها پی ببریم؟
پاسخ: با بررسی و تحلیل آغاز اندیشه های فیلسوفانه و تفکرات فلسفی.
۳ .آیا می توان برای آغاز دانش فلسفه زمان و یا مکانی تعیین کرد؟
پاسخ: نمی توان برای دانش فلسفه، از نظر زمانی آغازی تعیین کرد. همان طور که نمی توان گفت فلسفه ابتدا در کدام سرزمین پدید آمده است. هر جا تمدّنی شکل گرفته کسانی بوده اند که درباره اساسی ترین مسئله های زندگی بشر می اندیشیده اند، گرچه آثار مکتوبی به ما نرسیده باشد و اطّلاعی از آنها نداشته باشیم.
۴ .چرا اطلاعات امروز ما به هیچ وجه نمی تواند تاریخ دقیقی از آغاز فلسفه بدهد؟
پاسخ: برخی از تمدن ها آن قدر قدیمی اند که در اثر گذر زمان و آمد و شد حوادث، آثار تمدنی آنها از بین رفته است. همین قدر می دانیم که تمدن های قدیم تر و ساده تر، مقدمه و پلکان شکل گیری تمدن های جدیدتر بوده اند و دستاورد های آنها به تمدن های جدیدتر منتقل شده است. بنابراین، اطلاعات امروز ما به هیچ وجه نمی تواند تاریخ دقیقی از آغاز فلسفه ارائه دهد؛ ما تنها می توانیم براساس آثار باقی مانده، گزارشی اجمالی از دورترین اندیشه های فلسفی ارائه کنیم.
۵ .اهمیت تمدن های قدیمی تر و ساده تر برای تمدن های بعدی چه بوده است؟
پاسخ: تمدن های قدیمی مقدمه و پلکان شکل گیری تمدن های جدید بوده اند و دستاورد آن ها به تمدن های جدیدتر منتقل گشته است.
۶ .وضعیت حکمت و فلسفه در ایران باستان چگونه بود نظر سهروردی در این باره چیست؟
پاسخ: گزارش ها حکایت از این دارد که ایران باستان یکی از سرزمین های فلسفه خیز بوده و حکیمان و فیلسوفانی خداپرست در ایران می زیسته اند. سهروردی که از فیلسوفان بزرگ دوره اسلامی است، معتقد است که در دوره کیانیان انسان های وارسته ای بوده اند که هم به حکمت و فلسفه می اندیشیدند و هم دارای سلوک معنوی بوده اند. این حکیمان اندکی پیش از فیلسوفان دوره یونان باستان و برخی نیز هم زمان و پس از آنان می زیسته اند.
۷ .وضعیت حکمت و فلسفه در تمدن های باستانی چین، هند، بین النهرین و مصر چگونه بود؟
پاسخ: در این تمدن های باستانی که پیش از تمدن یونان شکل گرفته اند، کم و بیش حکمت و فلسفه رواج داشته و آثاری که حکایت از تفکر در مسائل بنیادین هستی داشته باشند، به جای مانده است، مانند اوپانیشاد ها که شامل متون متعدد هندو است و گاتا ها که سروده های زرتشت می باشد.
۸ .نام دو اثر به جای مانده از تمدن های باستانی که حکایت از تفکر در مسائل بنیادین هستی در تمدن های باستانی دارند را بنویسید.
پاسخ: اوپانیشاد ها که شامل متون متعدد هندو است و گاتا ها که سروده های زرتشت می باشد.
۹ .چرا از یونان به عنوان مهد تفکر فلسفی یاد میکنند؟
پاسخ: زیرا نخستین مجموعه ها یا قطعه هایی که به زبان فلسفی نگاشته شده یا جنبه فلسفی در آنها غلبه داشته، از یونان باستان به یادگار مانده است . به همین جهت از سرزمین یونان به عنوان مهد تفکر فلسفی یاد می کنند. در آنجا بود که دانش فلسفه شکل گرفت و تفسیر جهان با روش عقلانی رایج شد.
۱۰ .دانش فلسفه در کجا شکل گرفت و تفسیر جهان درآنجا با چه روشی رواج گرفت؟
پاسخ: یونان باستان / روش عقلانی
۱۱ .زادگاه فلسفه یونانی کجاست؟ در چه قرنی مباحث فلسفی پایه گذاری شد؟
پاسخ: زادگاه فلسفه یونانی بخشی بود از سرزمین یونان باستان واقع در غرب آسیای صغیر ( کشور ترکیه کنونی )که ایونیا نامیده می شد. در اینجا بود که در حدود شش قرن پیش از میلاد مباحث فلسفی پایه گذاری شد و اولین فیلسوفان یونان پا به عرصه وجود گذاشتند.
۱۲ .در آغاز شکل گیری فلسفه، کدام مسئله بیش از هر چیز ذهن اندیشمندان را به خود مشغول می داشت و آنها کوشش می کردند به چه دیدگاهی دست یابند و به چه مسائلی توجه کنند؟
پاسخ: در آغاز شکل گیری فلسفه، آنچه بیش از هر چیز این اندیشمندان را به خود مشغول می داشت، دگرگونی هایی بود که پیوسته در جهان طبیعت رخ میداد. آنها کوشش می کردند تا به دیدگاهی دست یابند که بتوانند درستی این دگرگونی ها را از نظر عقلی، تحلیل کنند. البته اندیشمندانی که در آن دوره بودند، فقط به تفکر فلسفی نمی پرداختند. آنان دانشمندانی بودند که کم و بیش با مجموعه علوم زمان خود، از جمله فلسفه آشنا بودند و به مسائل بنیادین هستی نیز توجه می کردند.
۱۳ .در زمان کدام اندیشمند کلمه فیلسوف بر سر زبان ها افتاد؟
پاسخ: در آغاز شکل گیری فلسفه، هنوز کلمه فیلسوف برای کسی به کار نمی رفت. در زمان سقراط بود که این کلمه بر سر زبان ها افتاد.
۱۴ .مورخان فلسفه چه کسی را نخستین اندیشمند یونانی میدانند؟ در چه تاریخی می زیست؟
پاسخ: مورخان فلسفه تالس را نخستین اندیشمند یونانی می دانند که اندیشه فلسفی مشخصی داشته است. وی در قرن ششم پیش از میلاد می زیست . تاریخ تولد و مرگ او مشخص نیست. ولی می دانیم که وی در حدود سال ۵۸۰ قبل از میلاد دقیقا پیش بینی کرد که در سال ۵۸۵ پیش از میلاد خور شید گرفتگی رخ می دهد و این خور شید گرفتگی در همان زمان رخ داد.
۱۵ .آیا از تالس نوشته ای باقی مانده است؟ چگونه می توان به افکار او پی برد؟
پاسخ: از تالس هیچ نو شته ای باقی نمانده ا ست و از روی نو شته های فیلسوفان بعدی برخی از افکار او را به دست آورده اند.
۱۶ .به نظر تالس همه چیز درنهایت از چه ساخته شده است؟ چرا؟
پاسخ: او عقیده داشت آب اولین عنصر و پایه و اساس سایر چیزهاست و همه چیز، در نهایت، از آب ساخته شده است؛ زیرا او می دید که آب در درجات بالا بخار می شود و در درجات بسیار پایین منجمد و سخت میگردد و وقتی به صورت باران می آید، گیاهان از زمین می رویند. پس اینها هم حتما شکل دیگری از آب اند.
۱۷ .کدام یک از فیلسوفان اولیه از پایه گذاران فلسفه و ریاضی محسوب می شود و دستگاه فلسفی او آمیخته ای از کدام علوم است؟
پاسخ: فیثاغورس/ او همان طور که پایه گذار ریاضی و هندسه است، یکی از پایه گذاران فلسفه نیز محسوب می شود. او ریاضیات را به گونه ای خاص با فلسفه و عرفان در هم آمیخت و یک دستگاه فلسفی عمیق بنیان نهاد.
۱۸ .ارسطو در باره فیثاغورس و پیروانش چه می گوید؟
پاسخ: ارسطو درباره فیثاغورس و پیروان او میگوید « فیلسوفانی که به نام فیثاغوریان خوانده می شوند، نخستین کسانی بوده اند که خود را وقف ریاضیات کرده و باعث پیشرفت آن شده اند. در نظر آنان، اصول ریاضی درباره تمام موجودات صادق است و اعداد و اصول اعداد، همان عناصر اولی همه موجودات هستند.»
۱۹ .به عقیده فیثاغوریان عناصر اولی همه موجودات چیست؟
پاسخ: در نظر آنان، اصول ریاضی درباره تمام موجودات صادق ا ست و اعداد و اصول اعداد، همان عناصر اولی همه موجودات هستند.
۲۰ .کدام الفاظ و واژه ها برای نخستین بار توسط فیثاغورس به کار برده شد؟
پاسخ: میگویند لفظ “فلسفه” را او برای اولین بار به کار برد. وی همچنین واژه “تئوری” را به معنایی که امروزه رایج است و نیز واژه “کیهان” را برای جهان برای نخستین بار استفاده کرد.
۲۱ .دلیل شهرت هراکلیتوس در تاریخ فلسفه را ذکر کنید.
پاسخ: شهرت وی در تاریخ فلسفه به دلیل دو اندیشه اوست؛ اولی وحدت اضداد است. دومین اندیشه مشهور وی تغییر و تحول دائمی جهان است.
۲۲ .عقیده هراکلیتوس درباره “وحدت اضداد ” را با مثال توضیح دهید.
پاسخ: او عقیده داشت که اموری که با هم ضد هستند، می توانند با یکدیگر جمع شوند؛ مثلا دامنه کوه، هم سربالایی است و هم سر پایینی. درباره یک لیوان که تا نصف آن آب است، هم می توان گفت نیم لیوان خالی است و هم می توان گفت نیم آن پر است و این دو جمله تضادی با یکدیگر ندارند. پس وجود این اضداد است که جهان را می سازد و گریزی از ستیز و تضاد نیست.
۲۳ .به نظر هراکلیتوس چه چیزی جهان را می سازد؟
پاسخ: وجود اضداد است که جهان را می سازد و گریزی از ستیز و تضاد نیست.
۲۴ .عقیده هراکلیتوس درباره “تغییر دائمی جهان” را توضیح دهید.
پاسخ: او میگفت همه چیز در سیلان و حرکت است هیچ چیز ثابتی در این جهان وجود ندارد. دگرگونی، قانون زندگی و قانون کائنات است، بر همه چیز فرمان می راند و نمیتوان از آن گریخت. باید قبول کنیم که نمیتوان دریک رودخانه دو بار شنا کرد.
۲۵ .سقراط در جوانی با کدام فیلسوف ملاقات کرده است؟
پاسخ: بنا به نقل افلاطون، سقراط در جوانی با پارمنیدس ملاقات کرده است.
۲۶ .از میان فیلسوفان اولیه، کدام فیلسوف فلسفه خود را به صورت شعر عرضه کرده است؟
پاسخ: پارمنیدس .
۲۷ .پارمنیدس برای نخستین بار به کدام مفهوم اصلی فلسفه توجه دقیق کرده است؟
پاسخ: پارمنیدس برای نخستین بار به مفهوم «بودن» و «شدن» (وجود و حرکت) که از مفاهیم اصلی فلسفه هستند، توجه دقیق کرده و تفاوت آن دو را ذکر کرده است.
۲۸ .نظر پارمنیدس درمورد هستی و جهان واقع را بنویسید.
پاسخ: او معتقد بود که هستی، یک امر واحد ثابت است و حرکت و شدن ندارد. او میگفت در جهان واقع، نیستی راه ندارد و نمیتوان گفت « نیستی، هست » زیرا این جمله تناقض آمیز است. ما با یک واقعیت بدون تغییر و جاودان و فنا ناپذیر روبه رو هستیم. البته از طریق حواس نمیتوان به این واقعیت رسید. تنها با تفکر عقلی است که این حقیقت را میتوان دریافت. به عبارت دیگر: حواس فقط همین مرتبه ظاهری جهان و هستی را نشان میدهد که نشان دهنده امور مختلف و متغیر است. امّا با عقل میتوان به آن لایه باطنی و حقیقی هستی رسید که بدون تغییر و جاودانه است.
۲۹ .به عقیده پارمنیدس ، آیا میتوان از طریق حواس به یک واقعیت بدون تغییر و جاودان و فنا ناپذیر رسید؟ چرا؟
پاسخ: خیر. از طریق حواس نمیتوان به این واقعیت رسید. تنها با تفکر عقلی است که این حقیقت را میتوان دریافت. به عبارت دیگر: حواس فقط همین مرتبه ظاهری جهان و هستی را نشان میدهد که نشان دهنده امور مختلف و متغیر است. امّا با عقل میتوان به آن لایه باطنی و حقیقی هستی رسید که بدون تغییر و جاودانه است.
۳۰ .عقیده هراکلیتوس و پارمنیدس را در مورد هستی و جهان واقع، مقایسه کنید.
پاسخ: هراکلیتوس میگفت «همه چیز در سیلان و حرکت است» و هیچ چیز ثابتی در این جهان وجود ندارد. دگرگونی، قانون زندگی و قانون کائنات است، بر همه چیز فرمان می راند و نمیتوان از آن گریخت. پارمنیدس برخلاف هراکلیتوس معتقد بود که هستی، یک امر واحد ثابت است و حرکت و شدن ندارد. او میگفت در جهان واقع، نیستی راه ندارد و نمیتوان گفت «نیستی، هست» زیرا این جمله تناقض آمیز است. ما با یک واقعیت بدون تغییر و جاودان و فنا ناپذیر روبه رو هستیم.
۳۱ .چه عاملی سبب پیدایش سوفیست ها شد؟
پاسخ: آرا و نظریات گوناگون و غالبا متضادی که اندیشمندان یونان باستان عرضه داشتند، سبب شد تا نوعی تشویش و نگرانی بر مردم آن روزگار غالب شود و بذر بی اعتمادی نسبت به دانش و اندیشه در ذهن ایشان پراکنده گردد. این آشفتگی فکری به ظهور دانشمندانی منجر گردید که منادی بی اعتباری علم و اندیشه شدند. این گروه خود «سوفیست» یعنی دانشمند می خواندند.
۳۲ .آرا و نظریات گوناگون و غالبا متضادی که اندیشمندان یونان باستان عرضه داشتند چه نتایجی به همراه داشت؟
پاسخ: سبب شد تا نوعی تشویش و نگرانی بر مردم آن روزگار غالب شود و بذر بی اعتمادی ن سبت به دانش و اندیشه در ذهن ایشان پراکنده گردد. این آشفتگی فکری به ظهور دانشمندانی منجر گردید که منادی بی اعتباری علم و اندیشه شدند.
۳۳ .چرا سوفیست ها نظرات جهان شناسان را بیهوده میدانستند؟ به جای آموزش علوم به چه چیزی روی آوردند؟
پاسخ: به این دلیل که سخن اندیشمندان و جهان شناسان با یکدیگر متضاد است و آنها نتوانسته اند تفسیر درستی از جهان به دست آورند، نظریات آنان را بیهوده دانستند و به جای آموزش علوم به فن سخنوری روی آوردند.
۳۴ .هدف سوفیست ها چه بود؟
پاسخ: سوفیست ها به جای رسیدن به حقیقت، پیروزی بر رقیب را هدف قرار دادند و به آنجا رسیدند که اصل حقیقت و واقعیت را انکار کردند.
۳۵ .نام چند تن از فلاسفه و اندیشمندان اولیه یونانی پیش از سقراط را بنویسید.
پاسخ: ۱ -تالس ۲ -فیثاغورس ۳-هراکلیتوس ۴ -پارمنیدس
