معرفی رشته گیاه پزشکی و بازار کار ، بازار کار رشته گیاه پزشکی ، رشته گیاه پزشکی خوبه ، درامد رشته گیاه پزشکی ، دروس رشته گیاه پزشکی ، کتاب های رشته گیاه پزشکی ، مدرک گیاه پزشکی ، معرفی رشته گیاه پزشکی
معرفی رشته مهندسی گیاه پزشکی
در این مطلب به معرفی رشته گیاه پزشکی پرداخته‌ایم و سعی کرده‌ایم تناسب آن با روحیات افراد، دروسی که برای موفقیت در رشته گیاه پزشکی باید در آنها پایه‌ای قوی داشته باشید، گرایش‌ها، بازار کار و سایر موارد مرتبط را مورد بررسی قرار دهیم.
رشته گیاه پزشکی مناسب چه کسانی است؟
برای انتخاب صحیح رشته و شغل، عوامل مختلفی از جمله ویژگی‌های شخصیتی، استعداد، علایق، مهارت‌ها، نقاط ضعف و قوت، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و وضعیت اقتصادی و اهداف هر فرد باید در نظر گرفته شوند. شناخت درست شخصیت، فرآیندی پیچیده و نیازمند به تخصص و زمان کافی است. اگر عاشق گیاهان و پرورش و نگهداری از آنها هستید و از کار کردن در محیط‌های کشاورزی و گلخانه لذت می برید، شغل گیاه پزشکی می‌تواند مناسب شما باشد. در کنار علاقه باید به مهارت‌های لازم جهت موفقیت در این شغل نیز توجه داشت.
ایران، سرزمینی وسیع با اقلیم بسیار متنوع و گونه‌های بسیار غنی گیاهی است. یک گیاه پزشک برای کار در زمینه گیاهان بومی یا کشاورزی ایران، باید بر شناخت گونه‌های گیاهی و جانوری و آفات، بیماری‌ها و مشکلات رشد و پرورش آنها مسلط شود و در زمینه‌های بیوشیمی، زیستی و آماری، اطلاعات وسیع و گسترده‌ای داشته باشد. به طور کلی از جمله ویژگی‌های مطلوب و استعدادهایی که به یک گیاه پزشک کمک می‌کنند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- به طبیعت علاقه‌مند باشد و بتواند زمان زیادی را در مزارع، زمین کشاورزی یا گلخانه بگذراند.
- داشتن حافظه قوی و پشتکار فراوان برای به خاطر سپردن و مسلط شدن بر اسامی فارسی، محلی و لاتین آفات، انگل‌ها، باکتری‌ها، ویروس‌ها، حشرات، قارچ‌ها و بیماری‌های گیاهی حاصل از آنها.
- علاقه به کشاورزی و حشره‌شناسی، چون رشته گیاه پزشکی عمدتا مربوط به آفات گیاهی مانند حشرات زیان آور است و برای مبارزه کردن با آنها، مطالعه و بررسی بیولوژی آفات ضرورت دارد.
- توانایی تحلیل حجم زیادی از اطلاعات
- توانایی حل مسئله و خلاقیت در آن
- توانایی محاسباتی و آماری
- برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی فعالیت‌ها، یک گیاه‌شناس باید بتواند با در نظر گرفتن تمامی اولویت‌های حیات در مزرعه یا زمین کشاورزی، به مبارزه با مشکلات و بیماری‌های گیاهان بپردازد.
- قدرت جسمانی مناسب برای کار و تحقیق در مزارع و زمین‌های کشاورزی
- علاقه‌مند و پیگیر بودن برای آگاهی از پیشرفت‌های روز دنیا در زمینه آفات و بیماری‌های گیاهی و تکنولوژی‌های جدید تشخیص، کنترل و مبارزه با آنها
- علاقه‌مند به مباحث زیست محیطی
- دقت و توجه به جزییات، به گیاه پزشک کمک می‌کنند که سریع و دقیق‌تر مشکلات گیاهان را شناسایی کند.
- به تحقیق و پژوهش علاقه داشته باشد.
- صبر و حوصله فراوان، گاهی ریشه‌یابی کردن مشکل گیاهان به آسانی و سرعت نیست و باید مدت‌ها وقت صرف شود تا بتوان علت را پیدا کرد.
- توانایی کار در تنهایی، زیرا ممکن است یک گیاه‌پزشک ساعت‌ها وقت را در آزمایشگاه یا زمین‌های زراعی به تنهایی صرف مطالعه کند.
دانش گیاه پزشکی به جای معالجه انسان به حفظ و معالجه گیاهان اعم از گیاهان زراعی، زینتی و درختان میوه می‌پردازد و آنچه که گیاه را رنج میدهد و به سلامت آن صدمه می‌زند، مطالعه و بررسی میکند؛ یعنی‌دانشجوی این گرایش با آفاتی که در مزرعه‌ها، انبارها، سیلوها و کشتی‌ها به بخش‌های مختلف گیاه صدمه می‌زند از قبیل حشرات، جوندگان و علف‌های هرز یا بیماری‌های گیاهی مانند قارچ‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌ها آشنا می‌شود و نحوه سمپاشی را در مراحل مختلف رشد و نگهداری از گیاه و نحوه ضد عفونی انبارها را فرا می‌گیرد. البته باید توجه داشت که آنچه به گیاه صدمه می‌زند تنها بیماری نیست بلکه سرمازدگی، گرمازدگی و حتی کمبود مواد غذایی در خاک نیز گیاه را رنج میدهد و جزو ضایعات گیاهی محسوب می‌شود. از همین رو دانشجوی گیاه پزشکی باید موارد فوق را بشناسد و نحوه جلوگیری از این آسیب‌ها را بیاموزد.
کدام دروس دوره دبیرستان در رشته گیاه پزشکی بیشتر کاربرد دارند؟
برای قبولی در کنکور سراسری، مانند سایر رشته‌های تجربی دروس شیمی و زیست شناسی در اولویت هستند. اما یادگیری صحیح درس‌های زبان انگلیسی، زمین‌شناسی، آمار و ریاضیات در آینده به دانش‌آموزان برای موفقیت در دروس کارشناسی نیز تأثیرگذار خواهد بود. بنابراین دانش‌آموزان باید پایه این دروس را نیز تقویت کنند.
گرایش‌های رشته گیاه پزشکی برای ادامه تحصیل چه هستند؟
گرایش‌های مقطع کارشناسی ارشد گیاه پزشکی عبارتند از:
- حشره‌شناسی کشاورزی
- بیماری‌شناسی گیاهی
دکتری گیاه پزشکی نیز شامل گرایش‌های زیر است:
بیماری‌شناسی گیاهی
بیماری‌شناسی گیاهی علم مطالعه بیماری‌های گیاهی است که پاسخ‌های مدیریت بیماری را به کشاورزان ارائه میدهد. فیتوپاتوژن‌ها با پراکندگی سریع و سازگاری در حوزه‌های متغیر، بر همه منابع فعال مدیریت بیماری غلبه می‌کنند. روش‌های تک‌کشتی و نهاده‌های فشرده مواد شیمیایی کشاورزی به عنوان فشار انتخابی برای سازگاری و تکامل پاتوژن عمل می‌کنند. گرایش‌های دکترای این رشته در ادامه نام برده شده‌اند.
- قارچ‌شناسی و بیماری‌های قارچی در گیاهان
- پروکاریوت‌های بیماری‌زا
- نماتولوژی گیاهی
- ویروس‌شناسی گیاهی
حشره‌شناسی کشاورزی
تمرکز حشره‌شناسی کشاورزی نه تنها آفات حشرات بوده، بلکه بندپایان مفید موجود در اکوسیستم کشاورزی که به خدمات اکوسیستم مانند کنترل بیولوژیکی و گرده افشانی کمک می‌کنند نیز است. یکی از اجزای مهم تحقیقات پژوهشگران در حفاظت از گیاهان، تعامل بین حشرات آفت، دشمنان طبیعی آنها و طعمه‌های جایگزین است. در میان ابزارهای تحقیقاتی، روش‌های مولکولی برای توصیف شبکه‌های غذایی در محیط‌های کشاورزی که آفات حشرات جزء مهمی هستند، استفاده می‌شود. از این ابزارها برای تشخیص بیماری‌های زنبور عسل و مشخصات ژنتیکی حشرات نیز استفاده می‌شود.
- کنترل بیولوژیک و اکولوژی حشرات
- بیوسیستماتیک حشرات و کنه‌ها
- فیزیولوژی و سم‌شناسی حشرات
مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته گیاه پزشکی چه هستند؟
مهندس گیاه‌پزشکی کاری دشوار، پیچیده و پر مسؤولیت را بر عهده دارد و باید از بیوشیمی، زیست‌شناسی و آمار، اطلاعات وسیع و گسترده‌ای داشته باشد. همچنین متخصص گیاه پزشکی نیاز به حافظه قوی دارد چون باید اسامی لاتین حشرات و قارچ‌ها و رده آنها را به خاطر بسپارد و باید به کشاورزی و بخصوص حشره‌شناسی علاقه‌مند باشد زیرا بخش عمده‌ای از وقت او صرف بررسی و دفع آفات گیاهی می‌شود.
تعداد کل واحدهای کارشناسی رشته گیاه شناسی ۱۳۵ واحد و به شرح زیر هستند:
- دروس پایه: ۳۷ واحد
- دروس عمومی: ۲۰ واحد
- دروس اصلی کشاورزی: ۳۴ واحد
- دروس تخصصی: ۴۴ واحد
- دروس اختیاری: ۵ واحد
| نوع درس | واحدهای درسی |
| دروس پایه | ریاضیات عمومی، گیاه شناسی ۱ (فیزیولوژی و تشریح)، گیاه شناسی ۲ (سیستماتیک و مورفولوژی)، اکولوژی عمومی، فیزیک عمومی، شیمی عمومی، شیمی آلی، بیوشیمی، آمار و احتمالات، زیست شناسی سلولی و مولکولی، ژنتیک، جانورشناسی، آشنایی با کامپیوتر |
| دروس عمومی | معارف اسلامی ۱ و ۲، اخلاق و تربیت اسلامی، انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن، تاریخ اسلام، متون اسلامی و آموزش زبان عربی، فارسی، زبان خارجی، تربیت بدنی ۱ و ۲ |
| دروس اصلی | طرح آزمایش‌های کشاورزی، آبیاری عمومی، هوا و اقلیم‌شناسی، خاک‌شناسی عمومی، زراعت عمومی، باغبانی عمومی، ماشین‌های کشاورزی، بیماری‌شناسی گیاهی، آفت‌شناسی گیاهی، اقتصاد و مدیریت کشاورزی، مبانی کشاورزی پایدار، عملیات کشاورزی |
| دروس تخصصی | حشره‌شناسی، قارچ‌شناسی، ویروس‌ها و پروکاریوت‌های بیماری‌زای گیاهی، کنه‌شناسی، نماتودشناسی، سم‌شناسی، تکنولوژی مبارزه شیمیایی، اصول کنترل آفات شیمیایی، اصول کنترل بیماری‌های گیاهی، آفات مهم گیاهان زراعی، آفات مهم درختان میوه، بیماری‌های مهم درختان میوه، آفات مهم گیاهان جالیزی، سبزی و زینتی، بیماری‌های مهم گیاهان جالیزی، سبزی و زینتی، علف‌های هرز و کنترل آنها، آفات انباری، کارآموزی |
| دروس اختیاری | بیماری‌های فیزیولوژیک،اصول رده‌بندی حشرات، نرم‌تنان و مهره‌داران زیان‌آور کشاورزی، بندپایان زیان‌آور انسان و دام، حشرات گرده‌افشان و زنبور عسل، فیزیولوژی گیاهی، فیزیولوژی حیوانی، آفات گیاهان جنگلی، اصول ترویج و آموزش کشاورزی، میکروبیولوژی عمومی، کاربرد رادیوایزوتوپ‌ها در گیاه پزشکی |
فارغ التحصیل رشته گیاه پزشکی در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟
هدف از ایجاد این رشته، تربیت کارشناسانی است که علاوه بر معلومات کشاورزی، فنی و زیست شناسی، برای آشنایی با ارگانیسم‌هایی که آفت گیاهان هستند، بیماری‌ها و سایر مشکلات گیاهی را طی دوره‌های تئوری و عملی آموزش ببینند و با روش‌های حفظ و نگهداری از محصولات کشاورزی آشنا شوند. قبل از توضیح درباره زمینه کاری گیاه پزشکان، به برخی از وظایف یک فارغ‌التحصیل رشته گیاه پزشکی اشاره می‌کنیم:
- تشخیص نوع آفت و سایر عوامل بیماری‌زا در گیاهان زراعی، باغی، زینتی، جنگلی، مرتعی یا فرآورده‌های گیاهی
- کاهش منطقی و مصرف بهینه آفت‌کش‌ها و سموم کشاورزی
- استفاده از سموم و آفت‌کش‌های سازگار با طبیعت
- جلوگیری از هدر رفت منابع مالی و کاهش هزینه تولید
- افزایش سطح دانش عمومی کشاورزاندر مورد مشکلات زمین‌های زراعی
- جلوگیری از تخریب و هدررفت منابع آب، خاک و گیاهان
- به‌کارگیری روش‌های مفید در ممانعت از ایجاد گونه‌های مقاومت به سموم و آفت‌کش‌ها، با کنترل روش‌های مبارزه
- انجام کارهای تحقیقاتی بر روی عوامل زیان‌آور محصولات کشاورزی
- اجرای پژوهش‌های گیاه پزشکی با استفاده از روش‌های نوین و بهینه
- جمع آوری، شناسایی و رده بندی آفات نباتی
- شناسایی، تحقیق و بررسی در مورد کارایی و تکثیر عوامل بیولوژیک و طبیعی برای مبارزه بیولوژیک علیه آفات
- شناخت تأثیرات باقیمانده سموم کشاورزی روی محصولات
- ایجاد تکنیک‌های جدید و مفید سم پاشی
- آزمایش سموم و آفت‌کش‌های جدید
- شناخت بیولوژیک و زیست‌بوم گیاهان و عصاره‌گیری از آنها برای استفاده در زمینه کنترل عوامل زیان‌آور
بر اساس این وظایف، مشاغل و صنایعی که یک فارغ‌التحصیل رشته گیاه پزشکی می‌تواند در آنها مشغول به کار شود عبارتند از:
- تدریس در دبیرستان‌های کشاورزی
- کارشناس اجرایی یا تحقیقاتی در مراکز پژوهشی و کشاورزی
- مدیر و مجری امور حفظ نباتات در موسسات دولتی یا خصوصی
- همکاری در کادر آموزشی به عنوان مدرس یا تحقیقاتی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی برای فارغ‌التحصیلان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری گیاه پزشکی
- کار در مراکز آموزشی (مانند هنرستان‌ها، دانشکده‌ها، آموزشکده‌ها و مراکز آموزش کشاورزی)
- استغال در مراکز پژوهشی ( مانند مؤسسه تحقیقات گیاه پزشکی (آفات و بیماری‌های گیاهی) و بخش‌های وابسته به آن در مراکز استانها)
- سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری و مراکز وابسته به آن
- ادارات منابع طبیعی استانها
- سازمان بوستان‌ها و فضای سبز استانها و شهرستان ها
- سازمان حفاظت از محیط زیست و مراکز وابسته به آن
- شرکت‌های توزیع کود و سموم
- مراجعه و بازدید از مزارع، باغ ها، انبار و سیلوها
