خلاصه خدمات متقابل اسلام و ایران (بخش دوم) ، خلاصه بخش خدمات اسلام به ایران از کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران
خلاصه خدمات متقابل اسلام و ایران (بخش خدمات اسلام به ایران)
بخش دوم : خدمات اسلام به ایران
خدمات یک کیش یا مسلک به یک ملت
ایجاد تحولی مفید و ثمربخش در روح آنها
براندازی سنن و نظامات کهنه آن ها
نو کردن طرز تفکر آنها در جهت واقع بینی
الهام ایمان و ایده ای عالی به آن ها
بهبود بخشیدن اخلاق و تربیت آنها
ایجاد شور و هیجان کار و کوشش در آنها
ایجاد دانش طلبی و نیکوکاری و از خودگذشتگی در آن ها
نتیجه خدمات یک کیش یا مسلک به یک ملت
- بهبود زندگی اقتصادی آن ملت
- به کار افتادن نیروی انسانی آن ملت
- شکوفا شدن استعدادهای علمی، فلسفی، هنری، ادبی آن ملت
نتیجه و ثمره نهایی این خدمات، تکامل یافتن تمدن در آن ملت است
خدمات یک ملت به یک کیش و مسلک
- کوشش در راه تبلیغ و ترویج آن مسلک
- کوشش در تدوین و اشاعه فرهنگ آن مسلک
- همت گماشتن به توضیح و تفسیر مفاهیم آن مسلک
- آشنا ساختن ملل دیگر با آن مسلک
- دفاع کردن با جان و مال خود از آن مسلک
- سربازی و جانفشانی در راه آن مسلک
- از خودگذشتگی و خلوص نیت نشان دادن به آن مسلک در همه زمینه ها
خدمات اسلام به ایران
- آزاد کردن ایران و دمیدن روح تازهای در پیکره ملت ایران
- انداختن تاریخ ایران در مسیر بهتری
- شکوفا کردن و ثمره دادن استعدادهای ملت ایران
- بلند آوازه شدن و ظهور ایرانیان عالی قدر در جهان علم و فلسفه و عرفان و هنر و صنعت و اخلاق
- نخستین بار اروپاییان بحث خدمات اسلام به ایران را مطرح کردند، اما در ایران در مرحله تبلیغ باقی مانده است و کمتر به تحقیق در این زمینه پرداخته شده است.
نظام فکری و اعتقادی ایران قبل از اسلام و بعد از اسلام
ایرانیان بشکل بی سابقه ای نظامات فکری و اعتقادی جدید اسلام را بدون مقاومت و تدریجا مخصوصا در دوران استقلال و قدرت ایرانیان در مقابل اعراب پذیرفتند.
زیباترین قسمت آن تاثیر معنوی اسلام در روح مردم مغلوب ایران بودـ
دوزی (مستشرق معروف) : مهمترین قومی که تغییر مذهب داد ایرانیان بودند زیرا آنها اسلام را نیرومند و استوار نمودند نه عرب و نظام عقیدتی
مذاهب ایرانیان
زرتشتی : دین رسمی مردم ایران قبل از اسلام
ساسانیان سیاست کشورداری خود را بر اساس مذهب نهادند. اردشیر بابکان سر سلسله ساسانیان. خود از یک خاندان روحانی بود که به سلطنت رسید و به روحانیان زرتشتی قدرت زیادی داد.
طریقه رسمی:
مزدیسنی زردتشتی که مذهب دولت و دربار بود و “به دین” نام داشت
روحانیان زردشتی بسیار متعصب بودند، و هیچ دیانتی را در داخل کشور تجویز نمی کردند، لیکن این تعصب بیشتر مبتنی بر علل سیاسی بود. مهم ترین سبب آشفتگی اوضاع ایران در دوره ساسانیان این بوده است که پیش از پادشاهی این خاندان، همه مردم ایران پیرو دین زردشت نبودند و اردشیر بابکان چون موبد زاده بود و به یاری روحانیان دین زردشت به سلطنت رسید به هر وسیله که بود دین نیاکان خود را در ایران انتشار داد. .
در دوره ساسانی چیزی که بیش از همه دستخوش تصرف و ناسخ و منسوخ و جرح و تعدیل موبدان بود “حقوق شخصی ” است
شکست و انقراض دولت ساسانی به دست اعراب مسلمان نتوانست مایه خفقان روح ایرانی شود و آیین زردشتی را نیز به صورت قطعی و کامل نابود نکرد. .
دو فرقه مذهبی دیگر که از زرتشت نشات گرفته اند:
- طریقه زروانیان: معتقد بودند اورمزد و اهریمن هر دو از موجود قدیمتر و باالتری به وجود آمده اند که زروان” کرنو” یعنی زمان بیکران نام داشته است.
- طریقه کیومرثیان : اهریمن موجود مستقلی نبود بلکه زمانی که اورمزد در کار خود شک کرده اهریمن از شک او به وجود آمده است.
اظهارات سعید نفیسی در مورد قدرت موبدان زرتشتی
تنها کسی که برای خود جانشین انتخاب کرد بدون دخالت موبدان موبداردشیر بابکان بود که پسرش شاپور را به ولیعهدی برگزید.
یزگرد دوم که به دستور موبدان به کشتن ترسایان تن نداد را بزهکار و بزهگر نامیدند.
سه کتیبه در نقش رجب، سر مشهد و کعبه زردتشت باقی مانده است که جزییات اقداماتی که به زور شمشیر برای انتشار دین زردتشت به کار برده است را دارا هستند.
تحولات عقاید آرایی پس از زرتشت
نکات مهم در مورد اعتقادات آریایی ها قبل از اسلام
ثنویت :
به معنی اعتقاد به دو مبدا خیر و شر از دورترین زمانها در فکر مردم آریا بوده است و در حقیقت مهمترین چیزی که از دیر زمان فکر این مردم را مشغول میکرده است دو گونه بودن موجودات و خوب و بد بودن آنها است. .
اساسا ریشه ثنویت این است که بشر اشیاء را دو نوع تشخیص داده است:
نوع خوب و نوع بد، برای خوب ها یک مبدا و یک ریشه قائل شده است و برای بدها مبدا و ریشه دیگر، فاعل خیر را که دارای عالی ترین صفات و کماالت میشمرده برتر و منزه تر از این میدانسته که در کار موجودات موذیه و ضاره دخالت داشته باشد، از اینرو مخلوق بودن آنها را به وسیله اینچنین مبدئی انکار میکرده و ناچار مبدا در زمان شاپوراول، یزگرد اول، خسرو انوشیروان حداقل در قسمتی از دوران زمامداری خود روش آزادمنشانه ای نسبت به اتباع مذاهب دیگر داشتند.دیگری که شر محض است فرض میکرده است، یعنی انکار امکان مخلوق بودن شرور به وسیله خداوند منجر به فرض مبدئی دیگر در عرض خداوند شده است.
بین ثنوی بودن و یکتاشناسی زردتشت اختالف وجود دارد. .
ثنویت مزدکی
همان ثنویت مانوی است با اندکی اختلاف شهرستانی در الملل و النحل ثنویت را به مانی نسبت میدهد نه به زردشت.
دین مانی:
بر دو اصل یعنی خیر و شر یا نور و ظلمت و سه دور یعنی ماضی و حال و استقبال مبنی است.
اصلاح زردشت تمام و کمال است،
وی طریقه جدیدی برای تشکیلات اجتماعی نیاورده ولی جنبه اقتصادی اصلاح او بسیار قوی است در حال حاضر عموما عقیده دارند که اصلاحات زردشت موقعی صورت گرفته که عدهای از اقوام آریایی از حالت صحرا گردی به حالت شهرنشینی و ده نشینی در می آمدند.
در آیین مزدایی به پاك و طاهر بودن آب و خاك و آتش توجه شده است و اما به پاك کنندگی و مطهر بودن این عناصر توجه نشده است.
آتش عنصر نورانی است و بر عکس زمین و خاك عنصر ظلمانی میباشد و لهذا شایسته تحقیر است. .
از مسائل مهم و قابل توجه درباره نظام فکری و اعتقادی و عملی زردشتیان مقارن ظهور اسلام، مسئله تقدیس و تعظیم و پرستش آتش است.
در دوره ساسانی زردشتیان به نام “آتش پرستان” شناخته می شدند.
مباحث مربوط به توحید
توحید مراتبی دارد:
- توحید ذات
- توحید صفات
- توحید افعال
- توحید در عبادت
توحید ذات : از بی مانندی ذات حق از لحاظ وجوب وجود و تقدم ذاتی و استقلال و الیتناهی بودن
توحید صفاتی : از اینکه همه کماالت ذات عین ذات است، اگر عالم یا قادر یا حی یا نور است به معنی این است که عین علم و قدرت و حیات و روشنایی است.
توحید افعالی : از اینکه موثر و فاعل حقیقی در نظام موجودات منحصرا ذات او است هر فاعل و مؤثری به خواست او و به مشیت او فاعل و مؤثر است.
توحید در عبادت : به عکس العمل بنده در برابر خالق، یعنی همان طور که او یگانه در ذات و در صفات و در افعال است.
از نظر یک دین توحیدی، خداوند متعال کامل مطلق است و از هر نقصی مبرا است، همه موجودات به مشیت و اراده و حکمت بالغه او به وجود آمده و فانی می شوند وجود هیچ موجودی لغو و عبث نیست، شر حقیقی وجود ندارد، همه چیز نیک آفریده شده.
معین از دومناشه نقل می کند:
در قرآن به پیدایش شر و مبنای گناه شر اشاراتی شده است ولی در آیین مزدایی می گوید شر در برابر خدا است ولی خدا ازلی و قدیمی است و شر که پیداش شده قوی نیست و در برابر خد ا شکست می خورد و خدا را از مسؤولیت بدی هایی که در جهان میبینیم مبرا میسازد در آیین مزدایی به عدمی بودن شرور و ضروری و الینفک بودن اینها از جهان طبیعت و به فوائد و آثار و حکمت های این به اصطالح شرور و بدی ها توجه نشده است و برای رهایی از اشکالی که دچارش بوده است تیشه را برداشته و ریشه را قطع کرده است.
قلمرو شیطان از نظر اسلام تشریع است نه تکوین (مهم)
یعنی شیطان فقط میتواند فرزند آدم را وسوسه کند و به گناه تشویق کند شیطان بیش از حد دعوت کردن سلطه و قدرتی بر انسان ندارد. .
وسوسه نفس اماره و شیطان شرط اختیار و انتخاب و انسانیت انسان است، همانطوری که دعوت به خیر هست و الهامات خیر هست، باید وسوسه شرهم باشد تا انسان یکی از این دو را “انتخاب” کند.
خدا خیرتون بده من واقعا با این کتاب خیلی مشکل داشتم هم بابت حجم زیاد و همین طور کلمات سختی که داشت